انجام معامله و بستن قرارداد از نظر قانونی هیچ مشکلی ندارد و همه‌ی افراد می‌توانند بر اساس اصل “آزادی قراردادها” برای انجام معامله و انعقاد قرارداد تصمیم بگیرند. اما نکته مهم اینجاست که هر قراردادی باید مطابق با قوانین و اخلاق باشد. در غیر اینصورت، از طریق مجامع قانونی نمی‌توان آن را پیگیری کرد. معامله غرری نیز دقیقاً همین مشکل را دارد!
اگر معامله‌ای بر اساس قانون نوشته نشود، به هیچ وجه قابل پیگیری نبوده و مفاد آن قابل استناد در دادگاه نیست. به همین دلیل، معامله به طور کلی باطل خواهد بود. ما در این مقاله می‌خواهیم به بررسی شرایط انعقاد قرارداد پرداخته و معامله غرری را توضیح دهیم تا گرفتار آن نشوید؛ پس بهتر است در ادامه مقاله همراه ما باشید…
هر معامله چه شرایطی باید داشته باشد؟
ماده 190 قانون مدنی به بررسی شرایط صحت معامله پرداخته است که آشنایی با آن می‌تواند کمک بزرگی برای ما باشد تا گرفتار مشکلات حقوقی ناشی از قراردادهای غیر قانونی نشویم. چراکه اگر قرارداد، شرایط ماده 190 را نداشته باشد، از نظر قانونی باطل خواهد بود. بر اساس این قانون، برای هر معامله باید چهار شرط رعایت شود که عبارتند از:
1- قصد طرفین و رضای آنان
اولین چیزی که در هر قرارداد باید به آن توجه شود، رضایت طرفین از انجام معامله است. بر اساس ماده 192 قانون مدنی، ” در مواردی که برای طرفین یا یکی از آن‌ها تلفظ ممکن نباشد، اشاره‌ای که مبین قصد و رضا باشد کافی خواهد بود”
بنابراین، اگر یکی از طرفین برای انجام معامله اکراه داشته باشد، آن معامله غیر نافذ است و در برخی موارد نیز باطل خواهد بود. به عنوان مثال، انجام معامله در حالت مستی باطل است زیرا قصد طرفین و رضایت آن‌ها مشخص نبوده و نمی‌توان این مسئله را اثبات کرد.
2- اهلیت طرفین معامله
برای بستن قراردادها باید به اهلیت طرفین نیز توجه شود. زیرا یکی از مهم‌ترین شروط صحت معامله، همین اهلیت است. بر اساس ماده 210 قانون مدنی، طرفین معامله باید برای انجام آن اهلیت داشته باشد. منظور قانون از اهلیت، این است که آن شخص توانایی و حق قانونی برای انجام معامله را داشته باشد. در غیر این صورت معامله صحیح نیست و نمی‌توان در مراجع قضایی به آن استناد کرد.
به عنوان مثال، بستن قرارداد و انجام معامله با افراد مجنون یا صغیر از نظر قانونی صحیح نیست؛ چراکه دارای اهلیت نبوده و حق قانونی برای بستن قرارداد را ندارند.
3- موضوع معین برای معامله
یکی دیگر از شرایط صحت قراردادها، مشخص بودن موضوع قرارداد است. از نظر قانون، انجام معامله تنها زمانی صحیح است که طرفین از موضوع و شرایط آن مطلع و آگاه باشند. به همین دلیل، موضوع مورد معامله باید مال یا عملی باشد که طرفین تعهد تسلیم یا ایفای آن را نموده باشند. علاوه بر آن، موضوع قرارداد نباید مبهم باشد بلکه به صورت روشن عنوان شده باشد. به عنوان مثال، اگر یکی از طرفین نسبت به موضوع قرارداد آگاهی نداشته باشد، آن معامله باطل خواهد بود و قابل استناد و بررسی نیست.
4- مشروع بودن معامله
بر اساس قوانین موجود، یک معامله زمانی صحیح است که مشروع باشد و از نظر قوانین مشروعیت پیدا کند. بنابراین، بستن قرارداد در مورد مسائل غیر مشروع باطل بوده و اعتبار ندارد. به عنوان مثال، قرارداد خرید و فروش مشروبات الکلی باطل است زیرا مشروعیت ندارد.
حال که با شرایط یک معامله قانونی آشنا شدیم، در بخش بعدی به سراغ تعریف معامله غرری خواهیم رفت؛ پس همچنان همراه ما باشید…
معامله غرری چیست؟
در ابتدا باید بگوییم که “غرر” در لغت به معنی غفلت و فریب است و در قانون، به شرایطی گفته می‌شود که معامله‌ای در غفلت و فریب انجام شده باشد. بر اساس قانون، اگر یکی از طرفین نسبت به ویژگی‌های مورد معامله آگاهی نداشته باشند و یا سود و زیان معامله قابل تشخیص نباشد، معامله غرری انجام شده و باید ابطال شود.
به عنوان مثال، اگر قراردادی برای خرید و فروش پرندگان جنگل بسته شود، آن معامله غرری و باطل است؛ زیرا قطعاً این معامله برای فریب بسته شده و هیچ کدام از شرایط صحت قراردادها را ندارد. نکته مهم اینجاست که معاملات غرری ناشی از جهل است که این جهل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- جهل در اوصاف معامله: هر معامله‌ای دارای اوصاف مشخص است که حتما باید رعایت شود. حال اگر این اوصاف رعایت نشود، معامله غرری خواهد بود. به عنوان مثال، در قرارداد خرید و فروش خودروی پراید نمی‌توان خودروی دیگر را جایگزین کرد چراکه پراید اوصاف اصلی معامله بوده است.
- جهل در ماهیت معامله: اگر ماهیت معامله نیز تغییر کند یا یکی از طرفین نسبت به آن جهل داشته باشند، آن معامله غرری است. برای مثال، قرارداد خرید طلا زمانی اعتبار دارد که طرفین از “طلا” بودن آن آگاهی داشته باشند.
- جهل در مقدار معامله: بر اساس ماده 342 قانون مدنی، برای انجام یک معامله باید مقدار و جنس آن مشخص باشد و معیار تشخیص آن نیز وزن یا عدد و یا هر مقیاسی بر اساس عرف جامعه خواهد بود.
در آخر بهتر است به این نکته نیز اشاره کنیم که بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی از شرایط معامله، اقدام به بستن قراردادهایی می‌کنند که جزء معاملات غرری است و از نظر قانونی ابطال خواهند شد. در نتیجه، ضررهای هنگفتی از این طریق به آنان تحمیل می‌شود. حال شاید از خود بپرسید که برای جلوگیری از این اتفاق چه کاری باید انجام داد؟ تجربه‌ی ما نشان داده است که مشورت کردن با یک وکیل باتجربه و مجرب بهترین گزینه برای شما خواهد بود. دکتر فرهادی نیز یکی از همین وکلای حرفه‌ای است…
دکتر زین العابدین فرهادی؛ وکیل پایه یک دادگستری
دکتر فرهادی وکیل پایه یک دادگستری و عضو کمیته علمی- حقوقی کانون وکلای قوه قضاییه در استان مازندران است که در وکالت پرونده‌های حقوقی و کیفری تجربه فراوانی دارند. ایشان به دلیل تسلط روی قوانین حقوقی و مهارت کافی بهترین انتخاب برای مشاوره حقوقی و آنلاین خواهند بود.
تجربه ثابت کرده است که دکتر فرهادی برای تنظیم قراردادهای حقوقی و تجاری، ابطال قراردادهای بانکی و سایر قراردادها می‌توانند مشورت‌های لازم به را شما بدهند. به همین منظور می‌توانید با ایشان تماس بگیرید…
