تا حالا به این فکر کرده‌اید که چرا مهریه حق زن است؟ یا اینکه ماهیت مهریه چیست و فلسفه اینکه باید در عقد نکاح به خانم مهریه پرداخت شود چه می‌باشد؟
آن‌چنان‌که میدانید و مستحضر هستید ازجمله سنت‌هایی که از قدیم‌الایام در خصوص ازدواج وجود داشته است، این بوده که در هنگام ازدواج به زن مالی به عنوان صداق یا همان مهریه پرداخت می‌شده است.
البته که مقدار مهریه را در هنگام عقد برای زن در نظر می‌گیرند اما ممکن است آن را بعدها از آقا مطالبه کند، بدین‌صورت که هر زمان که بخواهد میتواند آن را مطالبه نماید و دینی است به گردن مرد که باید آن را به‌عنوان مدیون ادا کند.
در قانون نیز در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی عنوان نموده که مهریه از جمله حقوق زن است که به وسیله عقد نکاح و به محض جاری شدن صیغه عقد از آن برخوردار و مالک آن میشود، ازهمین‌رو در این مقاله می‌خواهیم به توضیح بپردازیم که چرا مهریه حق زن است ؟
چرا مهریه حق زن است؟
همانطور که گفته شد یکی از آثاری که عقد نکاح دارد درواقع ایجاد حق مهریه برای زن است که این حق علاوه‌بر اینکه در اسلام وجود داشته در قانون نیز نیز مورد تضمین قرار گرفته است.
البته در رابطه با مطالبه مهریه مقرراتی در رویه و قانون قضایی وجود دارد لذا به‌طور کلی زن مالک مهریه بوده و میتواند در آن تصرف کند، جالب است بدانید که این حق مهریه برای زن حتی بعد از فوت او نیز وجود خواهد داشت بدین‌منظور که اگر زنی فوت کند بررسی او می‌توانند مهریه اش را از شوهرش مطالبه کنند.
اما همانطور که میدانید مهریه درواقع مالی است که در زمان ازدواج تعیین‌شده و مرد بایستی به زن پرداخت کند.
علاوه‌بر اینکه در آیات و روایات و احادیث اسلامی و قرآنی نیز در رابطه با مهریه یا صداق مستنداتی وجود دارد، باید گفت مهریه ازاین‌جهت حق زن است که در برخی از موارد میتواند جهت آسودگی خاطر زن باشدبا این توضیح که شوهر به‌راحتی نتواند او را طلاق دهد، حال اگر شوهر او را طلاق داد بعد از آن بتواند پشتوانه مالی داشته باشد.
علاوه بر آن کمک مالی برای زن نیز خواهد بود مانند آنجایی‌که ممکن است شوهر وی فوت کند و با توجه به اینکه میزان ارث خانم از شوهر ممکن است مبلغ قابل‌توجهی نباشد درعوض وجود مهریه میتواند کارساز باشد.
از طرف دیگر عده‌ای معتقدند که مهریه از جهتی باعث استحکام محبت و عشق بین زن و شوهر میشود.
از یک‌سو می‌گویند مهریه همانند هدیه‌ای است برای اینکه آقا ابراز علاقه خود را نشان دهند و آنجایی‌که خواستگار و طالب خانم است پیش‌قدم شده و مهریه را به‌عنوان هدیه‌ای به او تقدیم میکند.
در گاهی اوقات نیز مهریه باعث میشود که شوهر نتواند به‌سادگی زندگی را ترک کند و به‌دنبال هوس‌بازی برود و مهریه به‌عنوان مانعی در برابر هوسرانی‌های او قرار گیرد.
و به‌طورکلی چون زن دارای استقلال مالی و اقتصادی است در جایی‌که طلاق و جدایی صورت می‌گیرد ممکن است زن بعد از او در تنگنا قرار گیرد و پشتوانه مالی نداشته باشد و دچار فقر اقتصادی شود به همین دلیل مهریه سبب میشود که از این مشکلات و تنگ‌دستی رهایی یابد.
مواردی که گفته شد از دلایلی بود که چرایی تعلق مهریه به زن و یا اینکه چرا مهریه حق زن است را بازگو میکند در واقع فلسفه مهریه ریشه در اسلام نیز دارد.
دلیل مهریه برای چیست ؟
در خصوص اینکه چرا مهریه حق زن است ؟! باید دریافت که مهریه حق زن است شکی نیست ولی دلیل وجود مهریه برای چیست ؟! این موضوع چند جهت برای اظهار نظر دارد. عده ای معتقدند که مهریه به این دلیل قرار داده شده است که نقص بحث ارث در خصوص سهم الارث زن نسبت به شوهر را مرمت کند.
از طرف دیگر مهریه نوعی تأمین مالی برای زن خواهد بود که اگر چنانچه شوهرش طلاقش داد، پشتوانه مالی ای برای رفع نیاز های زندگی داشته باشد.
علاوه بر این موارد وجود مهریه خود نوعی مانع برای طلاق های بی مورد است و تا حدی توانسته از طلاق به دلایل غیر مهم جلوگیری کند و از پاشیده شدن کانون زندگی جلوگیری کند.
البته وجود مهریه از نظر فقهی موضوع گسترده ای است که توضیح بیشتر از حوصله این مطلب خارج است و ما به همین موارد فوق بسنده میکنیم.
قوانین مهریه و نکات مربوط به آن
موضوع مهریه در قانون مدنی در مواد ۱۰۸۰ الی ۱۰۸۷ مدنی مطرح شده و در واقع میتوان گفت که مهریه مبلغی است که مرد باید به واسطه‌ی عقد نکاح به زن بپردازد که ممکن است یا به‌صورت عندالمطالبه و یا به‌صورت الاستطاعه باشد که در هر ۲ صورت زن میتواند مهریه را از شوهر بگیرد.
در خصوص مهریه عند الاستطاعه و عندالمطالبه، تفاوتی که بین آن‌هاست این است که در مهریه عند الاستطاعه توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه توسط زن بایستی اثبات شود.
اما در حالتی که مهریه عندالمطالبه است توانایی و بضاعت مالی مرد مطرح نیست و اگر پرداخت کل مهریه به‌صورت یکجا برای او میسر نبود می‌توانند از قانون اعساراستفاده کند و با اثبات معسر بودن خود مهریه را به‌صورت اقساطی به زن پرداخت نماید.
دراین‌بین نکته‌ای وجود دارد که اگر رابطه نزدیکی بین زن و شوهر و یا به‌طورکلی زن از انجام وظایف خود در مقابل همسر اقدامی نکرده باشد، میتواند اول مهریه خود را دریافت نماید و تا زمانی‌که مهریه را به‌طور کامل دریافت نکرده‌است از انجام وظایف خود امتناع نماید که اصطلاحاً به این‌موضوع در قانون حق حبس می‌گویند. برای اطلاع از جزئیات قوانین میتوانید با بهترین وکیل طلاق مشورت کنید.
اگر مهریه تعیین نشود چه خواهد شد ؟!
در رابطه با عدم تعیین مهریه باید گفت که در نکاح موقت چنین چیزی ممکن نیست چراکه ازجمله شروط صحت نکاح موقت تعیین مهریه است و نمی‌تواند مهریه تعیین نشود.
اما در نکاح دائم می‌توانند در هنگام عقد توافق کنند که فعلا مهریه در نظر گرفته نشود اما بعد از عقد بایستی آن را تعیین کنند، حال اگر در فاصله عقد تا تعیین مهریه رابطه زناشویی بین آن‌ها برقرار شده باشد و نسبت‌به تعیین میزان مهریه به اختلاف بخورند چون رابطه زناشویی برقرار شده (رابطه‌ی جنسی) زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
مهر المثل چیست ؟!
همانطور که گفته شد در جایی که در عقد دائم مهریه تعیین نشده باشد و در خصوص مهریه و میزان آن اختلافی باشد و توافقی صورت نگیرد، به زن مهر المثل تعلق می‌گیرد.
یعنی با توجه به عرف و وضعیت و جایگاه زن در قیاس با فردی همتراز او از لحاظ زیبایی، تحصیلات، سن، موقعیت اجتماعی و… همچنین با توجه به اقتضای زمان و مکان مهریه ای برای وی مشخص می گردد که به آن مهر المثل می‌گویند و ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی نیر به آن اشاره کرده است.
در این ماده گفته شده که : برای تعیین مهر المثل ، باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و غیره در نظر گرفته شود.
مبنای تعیین مهر المثل چیست ؟!
با توجه به ماده مذکور وضعیت خانوادگی، صفات و موقعیت زن را با خویشاوندان وی و سایر افراد که در وضعیت این چنینی قرار دارند مورد قیاس قرار می‌گیرد.
پس آنچنان که از نام مهر المثل مشخص است، در نحوه تعیین مهر المثل ، مثال زدن خانم با دوستان و آشنایان وی مورد بررسی و قیاس قرار خواهند گرفت تا در نتیجه مبلغی تحت عنوان مهرالمثل مشخص میشود.
به طور کلی باید گفت تعیین مهریه در این خصوص جنبه عرفی خواهد داشت.
نتیجه‌گیری
در مورد این که چرا مهریه حق زن است و چرا مهریه آنقدر مهم است که باید در عقد نامه مشخص شود، یا این که فلسفه و ماهیت مهریه چیست؟ در این مطلب به توضیح پرداخته شد.
علاوه بر آن به چیستی مهریه و مالکیت او بر مهریه و سایر نکات لازم که در حوصله این مطلب بود پرداخته شد، در مورد سایر سوالات و نکات که از حوصله این مطلب خارج بود در مقالات جداگانه در همین سایت توضیح داده شده است و برای اطلاعات بیشتر میتوانید به بخش مقالات مراجعه کنید.
اما در مورد اطلاعاتی که ممکن است در رویه قضایی پرونده مهریه و مطالبه مهریه نیاز داشته باشید بهتر است با آقای زین العابدین فرهادی وکیل پایه یک دادگستری متخصص پرونده های خانواده خصوصاً طلاق و مهریه مشورت کنید تا راهنمایی های قانونی را در این جهت به شما ارائه دهند.
سوالات مرتبط
همسرم تازه فوت شده تا کی وقت دارم که مهریمو بگیرم ؟!
در پاسخ به این سوال باید بدانید که همانطور که گفته شد مهریه حق زن است و اگر شوهر نیز فوت کند پرداختی مهریه به‌عهده ورثه زوج است و از لحاظ مدت‌زمان محدودیتی وجود ندارد به این منظور که زن میتواند حتی بعد از سال‌ها که شوهرش فوت کرده نسبت‌به مطالبه مهریه خود اقدام نماید.
مهریه رو تا چقدر میشه قسطی کرد؟!
توجه داشته باشید که اگر مرد توانایی پرداخت مهریه رو به صورت یکجا نداشت میتواند به صورت اقساطی پرداخت کند حال این اقساط و مبالغ اقساط آن بستگی به نظر قاضی و بضاعت مالی مرد دارد، ممکن است قاضی حکم دهد هر ۶ ماه یک سکه پرداخت کند و یا ممکن است بگوید هر ۴ ماه یا هر یک سال یک سکه بدهد.
به طور کلی معیار مشخص و معینی ندارد.
دلیل مهریه برای چیست ؟!
اینکه چرا به زن مهریه تعلق می‌گیرد باید گفت نه تنها باید توجه داشت که اصول اسلامی آن را درنظر داشته بلکه وجود مهریه علی رغم تامین مالی زن برای زن، به جهت جبران کم بودن سهم الارث او از شوهر خود قرار داده شده است.
آیا مهریه حق زن است ؟!
بله مهریه حق زن است و به مجرد عقد نکاح مالک آن میشود و زوج هم مدیون به پرداخت است.
